Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania karnego, a także orzecznictwem Sądu Najwyższego, zasadą w postępowaniu karnym jest zwrot kosztów ustanowienia obrońcy (adwokata) z wyboru w przypadku wydania wyroku uniewinniającego lub umorzenia postępowania.
W myśl art. 632 pkt. 2 k.p.k. w sprawach z oskarżenia publicznego, w razie uniewinnienia lub umorzenia postępowania koszty procesu ponosi Skarb Państwa. Wyjątek od tej zasady przewiduje art. 632a k.p.k., który stanowi, że w wyjątkowych wypadkach, w razie umorzenia postępowania sąd może orzec, że koszty procesu ponosi w całości lub w części oskarżony.
Z powyższego wynika, że w przypadku uniewinnienia oskarżonemu przysługuje zwrot wydatków, jakie poniósł on ustanawiając w sprawie karnej obrońcę w osobie adwokata. Wysokość kosztów procesu zasądzonych od Skarbu Państwa na rzecz osoby uniewinnionej w sprawie karnej jest limitowana wysokością rzeczywiście poniesionych kosztów. Należy przy tym pamiętać, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie, opłatę za czynności adwokackie ustala się w wysokości, która nie może przekroczyć sześciokrotności stawki minimalnej, określonej w tym rozporządzeniu. Ponadto, ustalając wysokość opłaty za czynności adwokackie sąd bierze pod uwagę m.in. niezbędny nakład pracy adwokata, rodzaj i zawiłość sprawy, obszerność zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, wkład pracy adwokata w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy itp.
Zgodnie z przeważającym poglądem sąd, rozstrzygając o kosztach procesu poniesionych przez oskarżonego z tytułu ustanowienia przez niego obrońcy (adwokata) z wyboru, nie jest upoważniony do weryfikowania opłaty określonej w umowie zawartej między adwokatem a klientem, tylko gdy ustalone wydatki rzeczywiście zostały poniesione oraz jeżeli mieszczą się one w granicy przewidzianej w stawkach dla takich wydatków, a więc między stawką minimalną a maksymalną określoną przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie. Sąd w takim wypadku powinien zatem zwrócić oskarżonemu całość wynagrodzenia, jakie ten zapłacił adwokatowi, jeżeli tylko jego wysokość nie przekracza sześciokrotności stawki minimalnej i zostało ono rzeczywiście uiszczone przez oskarżonego.
Zwrot oskarżonemu wyłożonych przez niego kosztów tytułem wynagrodzenia obrońcy (adwokata) z wyboru jest uwarunkowany obowiązkiem wykazania rzeczywiście poniesionych wydatków z tego tytułu. To na osobie domagającej się zwrotu kwoty uiszczonej na wynagrodzenie adwokata spoczywa zatem obowiązek udokumentowania wysokości poniesionych wydatków. Jest to możliwe w szczególności poprzez przedłożenie sądowi umowy zawartej z adwokatem, określającej wysokość wynagrodzenia za prowadzenie sprawy, bądź też przedłożenie paragonu, faktury, rachunku lub innego dokumentu potwierdzającego, że określona należność została na rzecz adwokata uiszczona.
W praktyce należy zatem pamiętać o tym, aby zachować wystawiony przez adwokata paragon fiskalny bądź fakturę aż do zakończenia toczącej się sprawy. Dokument taki będzie bowiem niezbędny do tego, aby domagać się od Skarbu Państwa zwrotu uiszczonego adwokatowi wynagrodzenia w pełnej wysokości w przypadku uniewinnienia lub umorzenia postępowania. W przeciwnym razie pozostaje jedynie możliwość domagania się od Skarbu Państwa zwrotu kosztów wynagrodzenia obrońcy (adwokata) z wyboru w wysokości obliczonej na podstawie stawek określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie, co przeważnie nie gwarantuje zwrotu tych wydatków w pełnym, rzeczywiście poniesionym wymiarze.