Z dniem 15 kwietnia 2016 roku ustawodawca przywrócił możliwość odbycia kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.

W ramach reformy prawa karnego wprowadzonej w życie wraz z lipcem 2015 roku moc obowiązującą utraciła ustawa z dnia 7 września 2007 roku o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (Dz. U. z 2010 r., nr 142, poz. 960 ze zm.). Jednocześnie zmiany wprowadzone wówczas do Kodeksu karnego powiązały z dozorem elektronicznym łagodniejszą rodzajowo karę ograniczenia wolności.

W praktyce na gruncie nowego stanu prawnego instytucja dozoru elektronicznego znajdowała zastosowanie znacznie rzadziej niż miało to miejsce przed 1 lipca 2015 roku. Taki stan rzeczy skłonił ustawodawcę do przywrócenia rozwiązań sprzed reformy.

Kompleksowa regulacja dozoru elektronicznego mieści się obecnie w Kodeksie karnym wykonawczym. Rozdział VIIa ustawy zawiera przepisy określające przesłanki przyznania prawa do odbycia kary w systemie dozoru elektronicznego, tryb orzekania przez sąd penitencjarny, warunki techniczne oraz prawa i obowiązki skazanego.

Na dobrodziejstwo zastosowania dozoru elektronicznego – tak jak przed 1 lipca 2015 roku – liczyć mogą osoby, wobec których za przestępstwo, które nie zostało popełnione w warunkach recydywy szczególnej wielokrotnej, orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku. Skazany musi posiadać stałe miejsce pobytu, a nadto przedstawić sądowi zgodę pełnoletnich współmieszkańców na odbycie kary w ich wspólnej przestrzeni zamieszkania.

Sąd penitencjarny orzeka w przedmiocie wyrażenia zgody na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego na pisemny wniosek skazanego lub jego obrońcy, prokuratora, sądowego kuratora zawodowego oraz dyrektora zakładu karnego. Pismo musi odpowiadać wszystkim wymogom formalnym określonym w ustawie oraz zawierać należyte uzasadnienie. Osiągniecie skutku w postaci pozytywnego rozstrzygnięcia sądu wymaga starannego przedstawienia argumentów i dowodów potwierdzających tezę, iż izolacja skazanego w warunkach zakładu karnego nie jest konieczna. Przedłożenie sądowi nieuzasadnionego wniosku skutkować będzie wydaniem postanowienia odmownego i zamknięciem drogi do kolejnego rozstrzygnięcia przez okres 3 miesięcy. Skazani chcący uniknąć pobytu w zakładzie karnym powinni przystąpić do przygotowania wniosku niezwłocznie po uprawomocnieniu się wyroku.